Ngā Rangahau mō te Tuku Ihotanga ki Te Ataarangi
I mahi tahi a Te Mātāwai me a Te Ataarangi i tētahi kaupapa rangahau ki te tūhura ka pēhea e hāngai ai tēnei kura whakaako whakahirahira ki te tukunga o te reo Māori, me ōna takohatanga ki te tautoko tonu i ngā kawenga me ngā tauwhirotanga o ngā wāhi rumaki me ngā hapori ki Aotearoa nei. Nō ngā tau 1970, ā mohoa nei, a Te Ataarangi e kaha tautoko ana i te whakarauoratanga o te reo Māori mā te hāpai i ngā ākonga ki te whakawhenua i ō rātou tuakiri, me te whakatō i te wairua tuku, arā, mā te ākonga tonu e tuku ōna mōhiotanga ki ētahi atu.
Nā Te Pae Tawhiti Limited tēnei rangahau i mahi mā roto i tētahi pou tarāwaho kaupapa Māori me tō rātou whakamau hoki ki te pupuri i ngā uara o Te Mātāwai, tae noa ki ngā tikanga me ngā ariā whakaaro o Te Ataarangi. He tino mārama ngā mema o Te Pae Tawhiti ki Te Ataarangi; nā ō rātou mātauranga me ngā tūhononga tāngata o roto i Te Ataarangi i whai hua nui ai ngā mahinga ngātahi me te hunga whai wāhi mai ki te rangahau. Tekau ngā whānau i whiria, i uiuitia i te roanga o te rangahau kua angitu ki te tuku i te reo Māori ki ngā reanga maha.
Nā ēnei kitenga i mārama ai te hirahiratanga o ngā kauwaka reo o roto mai i ngā kōkiritanga reo. Ka whakapūmau a Te Ataarangi i te kōrerotia o te reo Māori hei reo aunoa i ia rā, i ia rā, ā, ko te hua ka puta, ka noho mai ko ngā amokura hei kauwaka reo i ngā wāhi reo hou – he pōhiri, he whakaaweawe i te hunga hiakai ki te kōrero Māori, mā konā tuituihia mai he whatunga tira reo Māori. He wāhi takoha nui tā ngā kauwaka reo o Te Ataarangi ki ngā hapori rumaki i te reo Māori mā te:
- Whakarite i ngā wānanga ā-whānau me ngā ngohe whakaaweawe i ngā whānau whānui kia hau mai ki te kōrero i te reo Māori;
- Arataki i ngā wānanga rangatahi, inā, kia kawea ēnei mā roto i ngā tikanga ako pāhekoheko, hīkaka hoki;
- Hanga rauemi, mahere reo hoki mā ngā whānau me ngā hapū;
- Whakatū Kōhanga Reo, Kura hoki ki ō rātou hapori;
- Tautoko i ngā marae, ngā iwi, ngā hapū, ngā Hāhi, ngā Kōhanga Reo, ngā Kura Kaupapa Māori, ngā Whare Wānanga/Kuratini kia tū hei kaikaranga, hei kaitautoko, hei kaiāwhina, hei Kaiako hoki;
- Tautoko i tō rātou rohe ki te kōkiri i ngā mahi whakarite, whakahaere, ārahi, whakaako hoki.
Nā tēnei kaupapa rangahau i mārama ai te kite ka toro whānui hoki ngā wāhi reo o ngā whānau o Te Ataarangi ki tua atu i ngā kāinga, i ngā hapori me ngā iwi; ki tua atu i te haratau i te reo me ngā tikanga Māori i ngā wāhi mahi, i ngā kapa hākinakina, i ngā karapu, tae noa ki ngā wāhi mahi auraki, kaupapa Māori hoki. Nō konei rangona whānuitia ai te reo Māori, ā, tērā pea hei reira rā anō ka puea ake he wāhi reo hou. Mā roto i ngā mahi hāpai, mahi kōkiri hoki, ko ngā ākonga o Te Ataarangi, ko ngā kaiako me ngā whānau kei te āwhina ki te tītoko ake i te whakarauoratanga o te reo Māori kia anga whakamua ai.
Nā ngā mahinga ngātahi me Te Ataarangi i tēnei kaupapa, kua whānui ake ngā mōhiotanga o Te Mātāwai mō te whakarite wāhi rumaki me ngā momo āhuatanga e angitu ai ēnei wāhi. E whānui ake ai te tukunga o ēnei kitenga ki te marea, kua waihangatia e mātou tētahi pūtoi kiriata mātai take hei whakaatu i ngā whānau o Te Ataarangi e tiri ana i ō rātou wheako mō te ako me te whakarauora i te reo Māori. Ko te tūmanako ka mārama te whakaatu i ngā mahi a Te Ataarangi me ā rātou takohatanga ki te whakarauoratanga o te reo Māori.
E taea ana te tikiake i te pūrongo i konei.
Rā whakaputa: Aperira 2022
Nā Te Pae Tawhiti Limited i whakarite