Te Rautaki Maihi Māori
Ko te mahi matua a Te Mātāwai he whakahaere i ngā ratonga kia tutuki ai te tūruapō o Te Rautaki Maihi Māori, he mea hanga te rautaki e ngā iwi, mō ngā iwi me ngāi Māori ki te whakahaumanu ake i ō rātou ake mahi whakarauora.
Ko te kōrero, 'Kia Ūkaipō anō te Reo' tō mātou tūruapō whakaora i te reo hei reo matua mā ngā tamariki me ngā mokopuna.
E whakatinanatia ai tēnei tūruapō, e rua ngā putanga matua me kitea ki roto i ngā kāinga me ngā hapori:
- Tuakiri – mā te whakamahi i te reo Māori ki ngā kāinga, ki ngā hapori me ngā iwi, e pūmau ai te tuakiritanga ki ngā rohe me te kotahitanga hoki i waenga i ngā hapori.
- Whakatupuranga – e tautokotia ana ngā whānau ki te whakatū anō, me te tauwhiro i te reo Māori hei reo matua.
Ko ngā whānau me ngā hapori kōrero i te reo Māori e māia ana, e tūhonohono ana, e pūmau nei ki tō rātou tuakiritanga tētahi āhuatanga nui mō te oranga o te whānau.
Ngā Whāinga
Hei te tau 2040, ko tā mātou e manako nei:
a) Kia kotahi miriona tāngata, neke atu rānei, te nui e whakamahi ana i te reo Māori ki roto i ngā wāhi rumaki ki ngā hapori.
b) Ka noho ko te reo Māori hei reo matua mō ngā tamariki, 25 ōrau te nui, i ngā tamariki Māori katoa (kāore e neke atu i te whitu tau).
Tikiake Te Rautaki Maihi Māori (te reo Māori) [PDF, 1.1 MB]
Tikiake Te Rautaki Maihi Māori (English) [PDF, 636 KB]
Tō Mātou Aronga
Ka hāngai pū Te Mātāwai ki te reo Māori kei ngā kāinga, kei ngā hapori me ngā iwi, kei reira te reo e ora ana.
Ka aro ō mātou mahi ki ngā putanga rautaki e rima e whakapono nei mātou ka whai hua:
- Oranga o te whānau: kua nui haere ngā whānau kei te angitu, ā, kō rātou tonu kei te arataki i ō rātou mahi ako i te reo Māori.
- Rumaki: e tuwhera ake ana ngā wāhi reorua me ngā wāhi rumaki puta noa i Aotearoa.
- Reo tuku iho:kua nui atu te kōrerotia o te reo Māori; mai i tētahi reanga ki tētahi atu.
- Kōkiritanga reo: kua nui haere te rahinga o ngā whānau e tūhono ana ki ngā kōkiritanga e whakatairanga ana, e whakarei ana i te reo Māori.
- Tuakiri: titikaha rawa ana te tuakiritanga o ngā whānau, ina, whakamanatia ai te reo Māori ki roto ki ngā rohe me te motu whānui.
For more information on our priorities, refer to our Statement of Intent 2021–2024.
Te Whare o te Reo Mauriora

E angitu ai ngā mahi whakarauora i te reo Māori, me whakatūria he kōtuinga i waenganui i ngā iwi Māori me te Karauna.
Nā Te Ture mō Te Reo Māori 2016 i hua mai ai he rautaki i ngā rōpū e rua e whakamārama ana i ō rātou ake mahi ki te whakatutuki i te whāinga matua o te Ture; ko Te Mātāwai te kaitiaki i te rautaki Maihi Māori mō ngā iwi, ā, kei te rautaki Maihi Karauna e rārangi ana ngā mahi a te Karauna ki te tautoko i te whakarauoratanga o te reo Māori.
Mō ētahi atu pārongo e pā ana ki Te Rautaki Maihi Karauna, pāwhiri ki konei.(external link)
I whakatūria ai a Te Mātāwai ki te kawe i ngā hiahia a ngā iwi Māori, ki te tiaki, ki te whakatairanga, me te tautoko hoki i te whakarauoratanga o te reo ki ngā kāinga, ki ngā hapori me ngā iwi.
Nō mātou te haepapa nui mō te whakapaunga o ngā pūtea tūmatanui e tutuki ai ngā whāinga kei te rautaki Maihi Māori.
Ia toru tau, ka whakaputaina e mātou he Tauākī Whakamaunga Atu e whakamārama ana it ā mātou mahere whakatutuki i te tūruapō o te rautaki Maihi Māori, 'Kia Ūkaipō anō te Reo Māori', arā, ko te whakaora ake anō i te reo Māori hei reo matua.
Rapua tā mātou Tauākī Whāinga me ngā Pūrongo ā-Tau ki konei.
Ko te tirohanga whānui ki ā mātou pānga mahi ā-ture, ko ēnei nā:
HAUTŪTANGA – ka hāngai ngā haepapatanga whāiti a Te Mātāwai ki te rautaki Maihi Māori me Te Aratuku Whakaata Irirangi Māori.
HAUMITANGA – ko ngā whakaritenga ratonga me ngā hōtaka whakahaere hoki ēnei e taunaki ana i te whakaūnga o te rautaki Maihi Māori.
AWENGA – mā roto i ngā whakaritenga tuku kōrero akiaki, kōrero āwhina ki ngā Minita, ngā tari kāwanatanga, me ētahi atu e tautoko mai ana i ngā mahi whakarauora reo.
Section 44 of Te Ture mō te Reo Māori 2016 requires that the Minister for Māori Development must commence a review of Act within three years of it coming into force.
The review is to be conducted in accordance with the terms set by the Minister and Te Mātāwai.